Akademik Yazarlık: Akademik Yazarlık Nedir?

Yayınlandığı tarih: 20/12/2020 Yazar: Melis Hazır

Bir makalenin yazarı olarak yer almak yapılan çalışmadan sorumlu olmak ve çalışmaya hakim olmak olarak tanımlanabilir (Huth, 1986). Geleneksel olarak ise bir makalenin basıma hazır metninin yazım ve/veya düzenleme aşamasında katkıda bulunmuş olmak gerekliliği olarak tanımlanır. Araştırmaların tek bir kişi tarafından planlandığı, uygulandığı ve yazıya geçirilerek bilime katkı sağlama aşamasına geldiği erken modern zamanlar için bu tanımlama her ne kadar uygun olsa da modern bilim için artık geçerli değil. Modern akademik yapılanmada araştırmalar genellikle tek bir kişi ya da birkaç kişinin oluşturduğu küçük gruplar tarafından değil, çok daha fazla araştırmacının katkılarını içeren laboratuvarlar, hatta çok disiplinli çalışmalar özelinde birden fazla laboratuvardaki araştırmacılar tarafından yapılıyor. Durum böyle iken esas önemli olan makaledeki kelimeleri kimin bir araya getirdiği değil, bir bütün olarak araştırma sürecine kimin ne kadar katkıda bulunduğu oluyor.

Ancak, akademik yazarlık tam anlamıyla bu “katkı” sistemi üzerinden işlemiyor. Yazarlık kriterleri dergiden dergiye değişiklik gösteriyor olsa da, en yaygın olarak kullanılanlar International Committee of Medical Journal Editors (ICMJE) yani Uluslararası Tıbbi Dergi Editörleri Komitesi tarafından hazırlanan şu kriterler:

1. Çalışmanın konseptine/tasarımına ya da çalışma için verilerin toplanmasına, analiz edilmesine ve yorumlanmasına önemli katkı sağlamış olmak; VE
2. Yazı taslağını hazırlamış ya da önemli fikirsel içeriğin eleştirel incelemelerini yapmış olmak; VE
3. Yazının yayından önceki son halini gözden geçirmiş ve onaylamış olmak; VE
4. Çalışmanın herhangi bir bölümünün geçerliliği ve doğruluğuna ilişkin soruların uygun şekilde araştırıldığının ve çözümlendiğinin garantisini vermek amacıyla çalışmanın her yönünden sorumlu olmayı kabul etmek (ICMJE, 2018).

Kriterlerin ikinci maddesinde de açıkça görülebildiği gibi, ICMJE tanımlamasında bir makale yazarı olabilmek için o makalenin özellikle yazım aşamasına katkı sağlamanız gerekiyor. Amerikan Psikoloji Derneğinin (American Psychological Association) yazarlık sınıflandırmasına göre makale yazarı olabilmek için aynı şekilde basıma hazır metnin hazırlanmasında rol oynamanız gerekiyor (Amerikan Psikoloji Derneği, t.y.). Bazı diğer dergiler ise bu konuda ICMJE kadar katı olmayarak, “çalışmaya önemli katkıda bulunmuş” olmanın makale yazarlığı için yeterli olduğunu belirtiyor. Fakat bu dergiler de yazarların araştırmaya hangi noktalarda ve ne tür katkılar sağladıklarını belirtmelerini istemiyorlar.

Günümüzde akademinin geldiği noktada, araştırmacıların kariyerlerini geliştirmeleri için yayın yapmaları, hatta olabildiğince fazla yayın yapmaları, ve bu yayınlarda birinci yazar olarak yer almaları oldukça önemli. Akademik hibe başvuruları, fakülte pozisyonlarında kıdem yükselmesi ve bazı durumlarda sahip olunan pozisyonun devamlılığının sağlanması dahi araştırmacının toplam yayın sayısına ve yayınlardaki yazarlık sırasına dayanıyor. Günümüzdeki sistem, araştırmacıların sahip oldukları yayın sayısına göre değil, o yayınların kalitelerine göre bu değerlendirmelerden geçmelerini sağlayacak bir sisteme doğru evriliyor olsa da, bu gelişimin bilimin her alanında ve özellikle her kültür için geçerli olduğunu söylemek henüz mümkün değil. “Yayımla ya da yok ol” (publish or perish) olarak da bilinen bu ünlü ve sorunlu durum nedeniyle, makale yazarlığı konusunda da yaygın olarak bazı sorunlarla karşılaşılıyor. Makale başına düşen yazar sayısının hileli bir şekilde gittikçe artıyor olması da bu sorunlardan biri (Vinther & Rosenberg, 2012).

Aşırı yazarlık (hyperauthorship), 50’den fazla yazara sahip makaleler için kullanılan bir terim (Cronin, 2001). 2015’te yayımlanan bir yüksek enerji fiziği makalesinde 5000’den fazla yazar bulunuyor ve 33 sayfalık makalenin 24.5 sayfasında bu yazarların isimleri ve görev aldıkları akademik kurumlar listeleniyor (Aad et al., 2015). DNA dizilimi üzerine yazılmış bir makalede 100’den fazla yazar bulunurken (Gregory et al., 2006), genetik alanındaki bir meyve sineği makalesinde 1000’in üzerinde yazar bulunuyor (Leung et al., 2015). Web of Science (WoS) veri tabanında bulunan ve 2009-2018 yılları arasında yayımlanan milyonlarca makale ile yapılan bir çalışma, 1000’den fazla yazarı olan makale sayısının son beş yılda iki katına çıktığını gösteriyor (Institute for Scientific Information, 2019). Bu rapora göre aşırı yazarlık ile en çok karşılaşılan disiplinler ise Fizik, Uzay Bilimi ve Moleküler Biyoloji ve Genetik olarak belirlenmiş. Aşırı yazarlık durumunun yukarıda bahsettiğimiz gibi çok disiplinli çalışmaların sonucu olduğu öne sürülüyor olsa da, 50 ve üzeri yazara sahip makalelerde yazarların katkılarının ve bilimsel sorumluluk derecelerinin takibinin nasıl yapılacağı da sorgulanıyor.

Akademik yazarlık yazı dizimizin devam yazılarında akademik yazarlık içerisinde bulunan bazı sorunlardan (yazar sıralaması, onursal/konuk/hediye yazarlık, hayalet yazarlık, sahte yazarlık ve mahrum yazarlık) ve bu sorunlara çözüm getirebilecek ve araştırmada üstlenilen rolleri içeren detaylı bir taksonomiye sahip olan Katkı Rolleri Taksonomisinden (Contributor Roles Taxonomy, CRediT) bahsedeceğiz.

Kaynakça

Aad, G., Abbott, B., Abdallah, J., Aben, R., Abolins, M., AbouZeid, O. S., … & Acharya, B. S. (2015). Combined Measurement of the Higgs Boson Mass in p p Collisions at s= 7 and 8 TeV with the ATLAS and CMS Experiments_. Physical review letters, 114_(19), 191803.

American Psychological Association. (n.d.). Publication Practices & Responsible Authorship. Available online: https://www.apa.org/research/responsible/publication/ (accessed on 10 December 2020).

Gregory, S. G., Barlow, K. F., McLay, K. E., Kaul, R., Swarbreck, D., Dunham, A., … & Jones, M. C. (2006). The DNA sequence and biological annotation of human chromosome 1. Nature, 441(7091), 315-321.

Huth, E. J. (1986). Irresponsible authorship and wasteful publication. Annals of Internal Medicine, 104(2), 257-259.

Institute for Scientific Information. (2019). Multi-authorship and research analytics. Available online: https://clarivate.com/webofsciencegroup/wp content/uploads/sites/2/dlm_uploads/2019/12/WS419558643_ISI_Global_Research_Report_6_v9_RGB_SP.pdf (Accessed on 10 December 2020).

International Committee of Medical Journal Editors. (2018). Defining the Role of Authors and Contributors. Available online: http://www.icmje.org/icmje-recommendations.pdf (accessed on 10 December 2020).

Leung, W., Shaffer, C. D., Reed, L. K., Smith, S. T., Barshop, W., Dirkes, W., … & Yuan, H. (2015). Drosophila Muller F elements maintain a distinct set of genomic properties over 40 million years of evolution_. G3: Genes, Genomes, Genetics, 5_(5), 719-740.

Vinther, S., & Rosenberg, J. (2012). Authorship trends over the past fifty years in the Journal of the Danish Medical Association: Ugeskrift for Læger. Danish Medical Bulletin (online), 59(3).